Obrzęk limfatyczny to obrzęk niektórych części ciała powstały w wyniku niefizjologicznego nagromadzenia się limfy i jest najczęściej niesymetryczny. W obrzęku limfatycznym dochodzi do zastoju limfy w naczyniach chłonnych. Płyn znajduje się nie tylko w poszerzonych naczyniach, ale również wokół nich w skórze i tkance podskórnej. Prowadzi to do zmian w składzie limfy, dochodzi do pogrubienia naczyń oraz zwłóknienia w zajętych procesem chorobowym tkankach. Zmianom zastoinowym towarzyszy przewlekły proces zapalny.
Obrzęk limfatyczny może być spowodowany:
- zajęciem lub uciskiem naczyń, węzłów chłonnych przez proces nowotworowy, albo zapalny
- urazem naczyń i / lub węzłów (na przykład po naświetlaniach)
- zaburzeniami struktury i funkcji naczyń (obrzęk limfatyczny pierwotny)
Stopnie nasilenia obrzęku limfatycznego (klasyfikacja wg Brunnera):
I stopieÅ„ – Å‚agodny obrzÄ™k obejmujÄ…cy stopÄ™ i podudzie, wystÄ™pujÄ…cy pod koniec dnia, ustÄ™pujÄ…cy samoistnie po uniesieniu koÅ„czyny.
II stopieÅ„ – caÅ‚odzienny obrzÄ™k ustÄ™pujÄ…cy samoistnie po nocy, z pogrubieniem faÅ‚dów skórnych nad drugim palcem stopy, trudna w uniesieniu skóra.
III stopieÅ„ – staÅ‚y obrzÄ™k, nie ustÄ™pujÄ…cy po elewacji koÅ„czyny.
IV stopieÅ„ – staÅ‚y obrzÄ™k znieksztaÅ‚cajÄ…cy koÅ„czynÄ™, dość czÄ™sto powikÅ‚any zmianami zapalnymi skóry (róża, wyprysk, przetoki limfatyczne).
V stopieÅ„ – sÅ‚oniowacizna – olbrzymi obrzÄ™k znieksztaÅ‚cajÄ…cy koÅ„czynÄ™ z pogrubieniem skóry, zmianami mięśniowymi (dystrofia), upoÅ›ledzajÄ…cy funkcjÄ™ koÅ„czyny.
Obrzęk limfatyczny może dotyczyć jednej lub obu kończyn. Powstaje na zewnątrz od uszkodzonych naczyń czy węzłów. Początkowo obrzęk jest niewielki, ustępuje po uniesieniu kończyny. W miarę postępu choroby zanika już tylko częściowo, natomiast wycofuje się pod wpływem ucisku palca. Istnieją obrzeki pierwotne , które powstają na podstawie wady wrodzonej układu limfatycznego i pojawia się najczęściej na kończynach dolnych. Mogą się pojawiać zaraz po urodzeniu lub aż po 35 roku życia jako późna forma. Często jest to dziedziczne schorzenie. Natomiast wtórny obrzęk limfatyczny powstaje w wyniku ingerencji w układ limfatyczny takiej jak na przykład zabieg operacyjny, kontuzja, napromieniowanie itp.
Nieleczony obrzęk limfatyczny:
- staje się coraz twardszy (skóra i tkanki ulegają zwłóknieniu)
- prowadzi do rogowacenia skóry
- powoduje powiększenie objętości kończyny, jej zniekształcenie, kończyna staje się coraz cięższa, występuje ograniczenie ruchomości w stawach, przykurcze mięśniowe, zaburzenie krążenia krwi, pojawiają się dolegliwości bólowe
- skóra w obszarze dotkniętym obrzękiem limfatycznym staje się podatna na urazy i uszkodzenia
- do częstych powikłań obrzęku limfatycznego należy róża (zapalenie skóry i tkanki podskórnej z ogólnymi objawami w postaci gorączki, wymiotów, mdłości, pojawiają się czerwone plamy na skórze i obrzęki, powiększenie i ból właściwych węzłów chłonnych)
Zasadniczą rolę w leczeniu obrzęku limfatycznego pełni fizjoterapia:
- drenaż limfatyczny
- terapia ENDERMOLOGIE
- leczenie kompresyjne (uciskowe)
- ćwiczenia fizyczne i oddechowe
- unoszenie kończyny
Efekt leczenia w dużym stopniu zależy od systematyczności i dokładności wykonywanych zabiegów przez całe życie.